W najbliższym czasie szykuje się wiele nowelizacji w prawie pracy. Wciąż czekamy na implementację dyrektywy o sygnalistach, a w Sejmie do pierwszego czytania został skierowany projekt zmian dotyczący wprowadzenia na stałe do polskiego porządku prawnego pracy zdalnej. Na stronach Rządowego Centrum Legislacji w dniu 6 czerwca 2022 roku pojawił się również projekt zmian do kodeksu pracy, który dotyczy między innymi implementacji tzw. dyrektywy work life balance, o której wspominaliśmy już na blogu (link). Jest to już kolejny projekt (po projekcie z dnia 15 lutego 2022 roku) implementujący dyrektywę dotyczącą równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Poniżej przedstawiamy krótkie zestawienie nadchodzących zmian.

ROZSZERZENIE ZAKRESU OCHRONY

Rozszerzony zostanie zakres ochrony dla pracowników korzystających z uprawnień związanych z rodzicielstwem. W stosunku do pracownic w ciąży, pracowników, którzy wystąpili z wnioskiem o udzielenie części urlopu macierzyńskiego, a także urlopu ojcowskiego i urlopu rodzicielskiego lub ich części oraz pracowników, którzy złożyli do pracodawcy wniosek o elastyczną organizację pracy, od dnia złożenia wniosku, zostanie wdrożony zakaz prowadzenia przygotowań zmierzających do rozwiązania stosunku pracy. Co więcej, do art. 18^3e kodeksu pracy zostanie dodane, iż skorzystanie przez pracownika z uprawnień mu przysługujących nie może być podstawą jakiegokolwiek niekorzystnego traktowania pracownika lub powodować jakichkolwiek negatywnych konsekwencji wobec niego (w tym w szczególności nie będzie mogło stanowić przyczyny rozwiązania umowy o pracę).

URLOP OPIEKUŃCZY

Pracownikowi będzie przysługiwało w ciągu roku kalendarzowego 5 dni urlopu, które może poświęcić na opiekę nad najbliższymi, którzy mają poważne problemy zdrowotne. Korzystając z tego urlopu, pracownik będzie mógł zaopiekować się członkiem rodziny lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym. Za członka rodziny mają być uznani syn, córka, matka, ojciec lub małżonek, oznacza to, że urlop opiekuńczy nie będzie przysługiwał na opiekę nad partnerem lub partnerką, jeśli osoba ta mieszka w innym miejscu niż pracownik. Urlop będzie udzielany na wniosek złożony przez pracownika w formie papierowej lub elektronicznej. We wniosku trzeba będzie wskazać stopień pokrewieństwa z osobą wymagającą opieki lub adres jej zamieszkania, jeśli nie będzie ona, określonym przez ustawę, członkiem rodziny. Najnowszy projekt zmienił termin złożenia wniosku z trzech dni, na co najmniej jeden dzień, przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

URLOP RODZICIELSKI

Wydłużony zostanie łączny wymiar urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców. W przypadku urodzenia się jednego dziecka przy jednym porodzie ma on wynosić 41 tygodni, a przy urodzeniu się co najmniej dwójki dzieci – 43 tygodnie. Co więcej, część urlopu rodzicielskiego (9 tygodni) nie będzie mogła zostać przeniesiona na drugiego rodzica. Oznacza to, że jeden z rodziców będzie mógł wykorzystać samodzielnie maksymalnie do 32/34 tygodni urlopu. Projekt z dnia 6 czerwca 2022 roku doprecyzowuje, że powyższy wymiar urlopu przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka, oraz że z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice. Ponadto, dodano, że w trakcie pobierania przez jednego z rodziców dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, drugi rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego. W obu tych sytuacjach łączny wymiar urlopu rodzicielskiego (i okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego) nie może przekraczać wymiaru 41/43 tygodni.

RODZICE DZIECI DO LAT 8

Nowelizacji podlegają również przepisy dotyczące elastycznej organizacji pracy. Rodzice dzieci, które nie ukończyły jeszcze 8 roku życia, będą mogli zawnioskować o wykonywanie pracy w formie telepracy, czy skorzystanie z ruchomego, indywidualnego lub przerywanego czasu pracy oraz o zastosowanie wobec nich systemu skróconego tygodnia pracy, pracy weekendowej, a także pracy w niepełnym wymiarze. Co ważne, w razie odrzucenia wniosku pracownika o elastyczną organizację pracy, pracodawca będzie musiał przedstawić pisemne uzasadnienie takiej decyzji, w ciągu 7 dni od otrzymania wniosku. W tej chwili projekt ustawy nie przewiduje żadnej ścieżki odwoławczej od odrzucenia wskazanego wniosku. Czas pokaże, czy praktyka sądowa wykształci odmienne rozwiązania i jednak dopuści drogę sądową.

Warto również wspomnieć, że najnowszy projekt zmienił termin złożenia do pracodawcy wniosku z 14 dni na 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej organizacji pracy, a także zobowiązał pracownika do wskazania we wniosku rodzaju organizacji pracy, z której planuje ona/on skorzystać. Ponadto, w projekcie z dnia 6 czerwca 2022 roku, dodano również uprawnienie dla rodziców, wskazujące, że pracownik wychowujący dziecko, do ukończenia przez nie 8 roku życia, nie będzie mógł bez swojej zgody zostać zatrudniony w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy, ani być delegowany poza stałe miejsce pracy. Powyższe uprawnienia mają za zadanie pomóc pracownikom w dostosowaniu czasu pracy do ich indywidualnych potrzeb wynikających z obowiązków rodzinnych i opiekuńczych.

SIŁA WYŻSZA

Za sprawą wspomnianej dyrektywy, wprowadzone zostanie również zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej. W ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi będzie przysługiwało prawo do 2 dni lub 16 godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, w związku z pilnymi sprawami rodzinnymi spowodowanymi chorobą lub wypadkiem, gdy niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. W okresie tego zwolnienia, pracownik będzie zachowywał prawo do połowy wysokości swojego wynagrodzenia. O sposobie wykorzystania zwolnienia w danym roku kalendarzowym zadecyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia. Pracodawca będzie zobowiązany udzielić zwolnienia od pracy na żądanie zgłoszone przez pracownika najpóźniej w dniu skorzystania z tego zwolnienia. W projekcie z 6 czerwca wprowadzono wyłącznie kosmetyczne poprawki do tego zagadnienia, główne założenia pozostały bez zmian w stosunku do projektu z dnia 15 lutego 2022 roku.

 

Reasumując, do kodeksu pracy trafią pewne nowości w postaci urlopu opiekuńczego oraz zwolnienia w związku z działaniem siły wyższej. Istotnym zmianą będą podlegały również urlop rodzicielski, zakres ochrony stosunku pracy rodziców oraz ich możliwości w organizacji pracy.

Na koniec, warto podkreślić, że w prawie pracy nadchodzą duże zmiany, a czasu na ich wprowadzenie jest coraz mniej. Opisane wyżej modyfikacje powinny wejść do polskiego porządku prawnego do 2 sierpnia 2022 roku.  Praktyka pokaże, czy zaproponowane rozwiązania faktycznie ułatwią pracownikom pogodzenie zadań służbowych z obowiązkami rodzinnymi i opiekuńczymi. Zapraszamy do śledzenia naszego bloga, na którym na bieżąco będą się pojawiały informacje o nowelizacjach z zakresu prawa pracy.

 

Hubert Hajduczenia, Senior Associate

Justyna Helbing, Intern