Czy pracodawcy powinni przygotować się na zapowiedziane odwołanie stanu epidemii w Polsce?

Już 16 maja 2022 r. ma zakończyć się trwający od marca 2020 r. stan epidemii w Polsce.  Zgodnie z planami rządu, po odwołaniu stanu epidemii w dalszym ciągu ma obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego. Oznacza to, że pracodawcy nie będą musieli natychmiast zmierzyć się z powrotem do „starej rzeczywistości”, ponieważ wiele rozwiązań przewidzianych w tzw. ustawie covidowej będzie obowiązywało, aż do odwołania drugiego ze stanów tj. zagrożenia epidemicznego, a więc zgodnie z wstępnymi zapowiedziami rządu co najmniej do września.

Poniżej omawiamy najważniejsze zagadnienia z zakresu prawa pracy, które zostały wprowadzone w związku z pandemią i na których zmianę po odwieszeniu obu stanów należy się przygotować w najbliższym czasie.

Jak długo będą obowiązywały ułatwienia przewidziane przez ustawę covidową po odwołaniu stanu epidemii?  Jak te zmiany wpłyną na obowiązki pracodawców i pracowników?

1) Praca zdalna

Praca zdalna w okresie epidemii COVID-19 stała się codziennością wielu osób. Aktualnie pracodawcy mają możliwość polecenia pracownikom wykonywania pracy w formie zdalnej w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, a także w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu.

W międzyczasie jednak trwają pracę nad nowymi przepisami dotyczącymi pracy zdalnej, które mają zająć stałe miejsce w znowelizowanym Kodeksie pracy. Według wstępnych zapowiedzi mają wejść w życie jeszcze w tym półroczu.

Szczegółowe założenia co do treści projektu zmian Kodeksu pracy opisywaliśmy w tym miejscu.

2) Zatrudnianie cudzoziemców

Ważność zezwoleń na pracę oraz dopuszczalny okres pracy cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy, a także okres ważności zezwoleń na pobyt czasowy, wiz krajowych oraz kart pobytu są wydłużone do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania stanu (epidemii lub zagrożenia epidemicznego), który obowiązywał jako ostatni.

We wskazanym powyżej okresie również pobyt cudzoziemców przebywających na terytorium RP m.in. na podstawie wizy Schengen, w ramach ruchu bezwizowego, czy na podstawie wizy długoterminowej będzie uznawany za legalny.

Na taki sam okres zostały przedłużone terminy składania wniosków o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE,  o przedłużenie wizy lub o przedłużenie pobytu w ramach ruchu bezwizowego.

Przed upływem powyższego terminu pracodawcy i pracownicy powinni podjąć odpowiednie działania i zrealizować swoje obowiązki w tym zakresie.

3) Przymusowe urlopy

Ustawa covidowa przewiduje, że w czasie zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, pracodawca może zobowiązać swoich pracowników do wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego w terminach wybranych przez pracodawcę. Pracodawca może zmusić pracowników do wykorzystania w ten sposób do 30 dni zaległego urlopu wypoczynkowego, a pracownik jest zobowiązany do wykorzystania urlopu zgodnie z poleceniem pracodawcy.

4) Badania lekarskie i szkolenia BHP

Badania lekarskie

Ustawą covidową zawieszono między innymi stosowanie przepisu, który przewiduje obowiązek pracodawcy wydania pracownikowi skierowania na badania okresowe.

Pracodawcy powinni także pamiętać, że orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność nie dłużej niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Wobec powyższego pracodawcy powinni mieć na uwadze, że po odwołaniu obu stanów, będą zobowiązani wykonać zawieszone obowiązki, w tym w szczególności skierować pracowników na odpowiednie badania.

Szkolenia BHP

Przepisy covidowe dopuściły możliwość przeprowadzenia szkoleń wstępnych bhp w całości zdalnie (z pewnymi wyjątkami – np. instruktażu stanowiskowego pracownika zatrudnionego na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych) w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Odwołanie obu ww. stanów spowoduje, że to ułatwienie nie będzie dłużej możliwe. Na ten moment nie ma informacji, aby taka możliwość miała zostać przedłużona.

Ponadto ustawa covidowa przewiduje, że w przypadku, gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego bhp przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub w okresie 30 dni od dnia odwołania tych stanów, to termin na przeprowadzenie szkolenia zostaje wydłużony do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

 

Podsumowanie

Jak wynika z powyższego, po planowanym odwołaniu stanu epidemii (i wprowadzeniu stanu zagrożenia epidemicznego) wciąż wiele istotnych rozwiązań i ułatwień dla pracodawców związanych z trwającą epidemią COVID-19 będzie obowiązywało.

Jeśli jednak stan zagrożenia epidemicznego zostanie wkrótce odwołany, to pracodawcy i pracownicy  będą musieli przygotować się do podjęcia zawieszonych na czas epidemii obowiązków, w szczególności w zakresie badań i szkoleń bhp, a także dokonać wszelkich zaległych formalności związanych z zatrudnianiem cudzoziemców, które to procedury mogą obecnie ulec znacznemu wydłużeniu z uwagi na duże obłożenie urzędów.

 

 

Izabela Olejarz, Junior Associate